व्याधीक्षमत्व म्हणजे काय?

कोविड १९ ने मार्चमध्ये भारतात प्रवेश केल्यानंतर प्रतिकारशक्ती या विषयावर बरीच चर्चा केली गेली. आज मी प्रतिकारशक्तीसंबंधित काही महत्त्वाचे मुद्दे विस्तृत सांगत आहे.

  * रोग प्रतिकारशक्ती म्हणजे काय? *

 मी तांत्रिक गोष्टींबद्दल चर्चा करू इच्छित नाही परंतु

 समजण्यास सोप्या शब्दात.  रोगप्रतिकार शक्ती ही संसर्ग, विष इत्यादी घटकांच्या बाबतीत निर्माण झालेली प्रतिकूल परिस्थिती हाताळण्याची क्षमता आहे.

 आजवर मानवी वंश अस्तित्वात असण्यात प्रतिकार शक्तीने महत्वाची भूमिका बजावली.

प्रतिजैविकांचा शोध लागण्यापूर्वी सुद्धा येथे संक्रमणांचे अस्तित्व होते आणि रोगप्रतिकारक शक्तीच्या आधारे मानव विविध साथीच्या आजारांपासून बचावला आहे.

आपल्या शरीरात योग्य रोग प्रतिकारशक्ती असणे आवश्यक आहे. अन्यथा रोग प्रतिकारशक्ती अपयशी ठरली तर मग संसर्गाला बळी पडण्यापासून आपला बचाव करणे अशक्य आहे.

आपल्या मानवजातीच्या उदयापासून आपण शतकानुशतके वेगवेगळ्या बॅक्टेरिया आणि विषाणूंसह जगत आहोत.

 म्हणूनच योग्य प्रतिकारशक्ती टिकवण्यासाठी आपण काय करावे हे समजणे फार महत्वाचे आहे.

 आयुर्वेदात "ख वैगुण्य" (दुर्बल बिंदू) ही संकल्पना मानली जाते. 

जोपर्यंत ख वैगुण्य असणार नाही तोपर्यंत व्याधी अस्तित्त्वात येणार नाही.

 उदाहरणार्थ मित्रांचा गट हिवाळ्यातील आईस्क्रीम खाण्यासाठी जातो  त्यापैकी 1-2 जणांना सर्दीचा त्रास होईल आणि इतरांना नाही याचा अर्थ असा नाही की या आजाराच्या विकासासाठी त्यांच्यात ख वैगुण्य (दुर्बल बिंदू) आहे.  आणि इतरांकडे ख वैगुण्य (कमकुवत बिंदू) नसतो म्हणून त्यांना रोगाचा प्रादुर्भाव होत नाही.

 रोगाचा विकास होण्यापूर्वी शरीरात ख वैगुण्य समजणे आणि त्यास योग्यप्रकारे ताकद देणे महत्वाचे आहे.

कोणत्याही रोगाचा विकास होण्यापूर्वी ख वैगुण्य आहे हे दर्शवते की आपल्याला ही लक्षणे समजून घ्यावीत आणि त्या सुधारण्यासाठी उपाययोजना सुरू केल्या पाहिजेत.

 उदाहरणार्थ मूतखडा पूर्ण विकासाआधी बरीच रुग्ण लघवीत जळजळ होण्याची किंवा लालसरपणाची तक्रार देतात, सर्दीचा विकास होण्यापूर्वी घश्यात खवखवणे लक्षण उद्भवते तेव्हा आपण अशा लक्षणांना समजून घ्यावे आणि त्वरित उपचार सुरु केले पाहिजेत जेणेकरुन आपण रोगाच्या वाढीस प्रतिबंध करू शकू.

 बाधित व्यवस्थेनुसार आयुर्वेदात वेगवेगळ्या रासायन द्रव्याचे वर्णन आहे.

 महत्वाचे:-

तर योग्य प्रतिकारशक्ती मिळवण्यासाठी आपल्याकडे असणे आवश्यक आहे

  1.योग्य आहार

 २.योग्य झोप

 ३.योग्य व्यायाम

 १.योग्य आहार 

म्हणजे खाण्याच्या योग्य सवयीचे पालन करणे 

 खाण्याच्या योग्य संयोजनांचे अनुसरण करणे (विरुद्धआहार टाळणे)

 योग्य प्रमाणात जेवण करणे

 2. 7-8 तास शांत झोप

 ३.नियमित व्यायाम

 आहार आणि निद्रा (झोप) हे निरोगी जीवनाचे दोन मुख्य आधारस्तंभ आहेत.

 मला असे वाटत नाही की रोग प्रतिकारशक्ती विकसित करण्यासाठी काही शॉर्टकट नसतो.