Fast a really need or not?

Hello Readers hope you have enjoyed reading our last blog on what is health?

Now in today's blog I want to discuss is Fast/ Upwas really needed ?

Yes,it is the custom which is accepted and incorporated in various religions aound the world. In some religions fasts are observed on yearly basis and in some others it is observed on monthly basis , but it is advised by almost every Religion in the world some thousands years ago.

So today we will try to discuss scientific rational behind Fasting.

Ayurveda considered Six treatment regimens of prime importance namely Langhan,Brhuhan,Rukshan,Snehan,Swedan and Stambhan.

Out of these 6 types today we will consider Langhan.Langhan means creating Lightness/ Laghavata.  This Lightness can be achieved with the help of 10 measures namely Emesis- vaman, Purgation - Virechan,Niruh Basti- Enema,Nasya nasal  drug administration, Exercise,Sunbath,Upwas etc. But in some people there is no physical/mental strength to undergo these kind of intervention though it is necessary for them.

In this group of patient we can give option of Upwas which doesn't have any side effect and can offer good results.

Upwas is one of these 10 measures which is used to induce lightness in body.

Many a times we observe that when we had a heavy meal(Chhole Bhature,Puran poli etc)either in quantity or quality there is natural heaviness in body and desire to eat light next meal or skip the meal. So it is bodies natural way to take break.We can offer Artificial break to our regular meals with the help of Upwas which is very much needed and can give body chance to repair itself and make it light.

Some obese persons will have this kind of heaviness regularly to perform day to day activities. So there is need to creat Langhan/ laghavata.

Human Race is evolved over long duration of time ageing before 1000 yrs ago, long before green revolution there is no regular availability of food stuff so body developed mechanism to store energy in the form of Fat tissues and this fat energy  was utilised at times when food is not available.But in today's circumstances we had regular food supply so to use this stored supply we have to take break and use stored energy, this will also help to remove debris from body.

In 2019 Nobel prize in Physiology/medicine department has been awarded to the concept of Autophagy which states that in fasting times body will remove cell level debris and have anti ageing effect of Autophagy. So Concept of Autophagy clearly states importance of Fasting /Upwas

Science has hope that this concept will be helpful in prevention or treatment of Cancer.

Now considering all above information we should question ourselves that whatever we are using as a Upwas/Fasting food items is it going to make our body lighter or we are again loading our body with highly processed food items such as Shabudana,Chips etc.

Moral 

Upto the age of 25-30 BMR bodies Basal metabolic rate is good so body will tolerate overburden digestive system but after it i.e. from 30-40 we can have fast once a month and after that weekly one fast will be useful but with the intention of creating lightness in body.

हॅलो वाचकांनो आशा आहे की आरोग्य काय आहे हा आपला आधीचा

 ब्लॉग तुम्हाला आवडला असेल?

 आता आजच्या ब्लॉगमध्ये मला चर्चा करण्याची इच्छा आहे की फास्ट / उपवास खरोखर आवश्यक आहे का?

 होय, ही पद्धत जगभरातील विविध धर्मांमध्ये स्वीकारली आहे.  काही धर्मांमध्ये दरवर्षी विशिष्ट काळासाठी उपवास  केला जातो आणि काहींमध्ये  महिन्यातून एकदा दोनदा उपवास केला जातो. काही हजारो वर्षांपूर्वी जगातील जवळ जवळ प्रत्येक धर्मामध्ये याचा अंतर्भाव केलेला दिसून येतो.

 म्हणून आज आपण उपवसामागील वैज्ञानिकतेवर चर्चा करण्याचा प्रयत्न करू.

 आयुर्वेदात लंघन, बृहण, रुक्षण, स्नेहन, स्वेदन आणि स्तंभन या प्रमुख महत्त्व असलेल्या सहा उपचार पद्धतींचा विचार केला आहे.

 आज या  प्रकारांपैकी आपण  विचार करू लंघनाचा. लंघन म्हणजे लाइटनेस / लाघवता निर्माण करणे. लंघन १० उपायांच्या सहाय्याने प्राप्त केले जाऊ शकते.एमेसिस-वमन, पर्गेशन - विरेचन, निरुह बस्ती- एनीमा, नस्य अनुनासिक औषध, व्यायाम, सनबाथ, उपवास इ. परंतु काही लोकांमध्ये अशा प्रकारची वमनादी उपाय करण्याची शारीरिक / मानसिक शक्ती नसते,परंतु त्यांना लघवता निर्माण करण्याचीआवश्यकता असते.

 या रुग्णांच्या गटामध्ये आपण उपवासचा पर्याय देऊ शकतो ज्याचा कोणताही दुष्परिणाम होत नाही आणि चांगले परिणाम मिळू शकतात.

 उपवास हा या 10 उपायांपैकी एक उपाय आहे ज्याचा उपयोग शरीरात हलकेपणा वाढवण्यासाठी केला जाउ शकतो.

 बर्‍याच वेळा आपण असे पाहतो की जेव्हा आपण जड जेवण (छोले भटुरे, पूरण पोळी इत्यादी) करतो एकतर प्रमाणात किंवा गुणवत्तेत जास्त घेत असतो तेव्हा शरीरात नैसर्गिक पणे जडपणा निर्माण होतो आणि पुढचे जेवण खाण्याची इच्छा कमी होते. आपण उपवासच्या मदतीने आपल्या नियमित जेवणात कृत्रिम ब्रेक देऊ शकतो आणि शरीराला स्वतःला पुन्हा अंतर्गत साफसफाई ची संधी देऊ शकतो.

 काही लठ्ठ व्यक्तींना दररोजच्या क्रिया करण्यासाठी सुद्धा या प्रकारचे गौरव जाणवते,म्हणून लंघन / लाघवता निर्माण करण्याची गरज असते.

 मानवी वंशाची उत्क्रांती अनेक हजारो वर्षांमध्ये झाली आहे आणि काही वर्षांपूर्वी 1000-1500 वर्षांपूर्वी हरित क्रांती होण्यापूर्वी अन्न सामग्रीची नियमित उपलब्धता नसल्यामुळे चरबीच्या ऊतींच्या रूपात ऊर्जा साठविली जायची आणि जेव्हा अन्न उपलब्ध नसेल तेव्हा ही उर्जा वापरली जायची. चरबी मध्ये साठवलेली उर्जा वापरण्यासाठी अन्नाची अनुपलब्धता गरजेची असते व त्याच कालावधीत चरबी रुपात साठवलेली उर्जा वापरली जाते . परंतु आजच्या परिस्थितीत आपल्याकडे नियमित अन्न पुरवठा होत असल्यामुळे हा संचयित पुरवठा वापरण्यासाठी आपल्याला कृत्रिम ब्रेक घ्यावा लागेल आणि संग्रहित उर्जा वापरावी लागेल, यामुळे शरीरातील अनुपयुक्त भाग (cell debris) काढून टाकण्यास मदत होईल.

 2019 मध्ये फिजियोलॉजी/वैद्यकीय विभागातील नोबेल पारितोषिक "ऑटोफॅजी" या संकल्पनेस देण्यात आले आहे ज्यात असे म्हटले आहे की उपवास काळात शरीर पेशींची दुरुस्ती करून घेते आणि ऑटोफॅजी मुळे वृद्धत्वाचा परिणाम कमी होतो.  म्हणून "ऑटोफॅजी " संकल्पना उपवासाचे महत्त्व स्पष्टपणे सांगते.

 विज्ञानाने अशी आशा व्यक्त केली आहे की सदर संकल्पना कर्करोगाचा प्रतिबंध किंवा उपचार करण्यात मदत करेल.

 वरील सर्व माहितीचा विचार करून आपण स्वतःला प्रश्न विचारला पाहिजे की आपण उपवासाचे म्हणून जे काही पदार्थ वापरत आहोत ते आपल्या शरीराला हलके बनवणार आहेत कि आपण पुन्हा साबुदाणा, चिप्स इत्यादी अत्यंत प्रक्रिया केलेल्या खाद्य पदार्थांसह या शरीराला हलके करन्याऐवजी ऐवजी पुन्हा शरीराचे काम वाढवत आहोत.

 सारांश

 २५ - ३० व्या वर्षापर्यंत (बीएमआर )शरीराचा चयापचय वेग चांगला असतो म्हणून शरीर पाचक प्रणाली अतिरिक्त पचना चा भार सहन करेल परंतु त्यानंतर म्हणजे ३०-४० पासून आपण महिन्यातून एकदा उपवास करायला हवा आणि त्यानंतर वयाच्या ४० नंतर आठवड्या तुन एक उपवास उपयुक्त ठरेल परंतु उद्देश  पचन संस्थेवर तान न वाढवता हलकेपणा निर्माण करणे हा असणे गरजेचे आहे.